De Geschiedenis van Sinterklaas
Wie is Sinterklaas?
Nicolaas is ongeveer 1750 jaar geleden geboren. Toen was zijn geboortegrond Grieks en nu hoort het bij Turkije. Nicolaas werd priester en later zelfs bisschop van de stad Myra. Hij werd bekend als Nicolaas van Myra omdat hij altijd andere mensen wilde helpen.
Hij is ongeveer 70 jaar oud geworden. Mensen gingen verhalen vertellen over hem en zijn goede daden. In de loop der tijd werden die legenden steeds mooier en wonderlijker.
In het jaar 550 na Christus werd hij heilig verklaard door de Grieks-Katholieke Kerk. Telkens werden er nieuwe verhalen verteld over Sint-Nicolaas.
Relikwieën
In het jaar 1087 werden de overblijfselen van Sint-Nicolaas overgebracht naar de stad Bari in Italië. Zo werden de verhalen van de heilig verklaarde Nicolaas ook in Europa bekender. In een oude tekst uit 1427 staat dat arme kinderen in Utrecht op 5 december in de kerk hun schoen mochten zetten. Rijke kerkgangers stopten dan munten en lekkernijen in de schoenen. Het was dan feest, mensen kochten cadeautjes en lekkers.
Thuisfeest
Rond het jaar 1500 gingen mensen thuis ook het Sinterklaasfeest vieren. Lieve kinderen kregen dan een speculaaspop en soms een cadeau in hun schoen. Stoute kinderen kregen toen nog een roe. Het uiterlijk van Sinterklaas was lang niet overal hetzelfde. Soms werd hij uitgebeeld als een bisschop en soms als een sprookjesfiguur met een zwart gezicht. In deze geschiedperiode van Sinterklaas komt geen knecht voor.
Sinterklaasgedichten
Het sinterklaasfeest blijft veranderen in de loop der tijd. Rond het jaar 1600 waren de sinterklaasgedichten echte huwelijksaanzoeken. Weer wat later werd in Sinterklaasgedichten vertelt dat kinderen zich goed moesten gedragen.
Boek ‘Sint-Nikolaas en zijn knecht’
De naam Piet wordt al rond 1800 gebruikt voor de metgezel van Sinterklaas. In het jaar 1850 maakte schoolmeester Jan Schenkman het prentenboek ‘Sint-Nikolaas en zijn knecht’. O.a. voegde hij hierin nieuwe elementen aan Sinterklaas toe, zoals de knecht en de stoomboot. Dit boek heeft veel invloed gehad op de Nederlandse Sinterklaastraditie.
De roe en de zak van Sinterklaas
Op oude afbeeldingen is de aankomst van de stoomboot in Amsterdam weergegeven. Sint had toen wel een knecht met zwart gezicht. Ook toen was Sinterklaas soms nog streng: zoete kinderen krijgen lekkers en stoute kinderen kregen als straf de roe. Later werd ook gedreigd dat stoute kinderen in de zak naar Spanje werden meegenomen.
In de oorlogstijd
Zelf gedurende de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog werd een Sinterklaas-intocht gehouden. In 1941 forceerde het nationaal-socialisme dat Sinterklaas werd verwelkomd door NSB-jongeren. Na de oorlog werd de nationaal-socialistische toevoeging direct verwijderd.
Sinterklaas werd weer lief
Sinds 1985 is de boot van Sinterklaas ‘Pakjesboot 12’. Rond deze periode werd het langzamerhand zeldzamer dat de Sint en de Pieten straf uitdeelden. Straf als onderdeel van de sinterklaastraditie verdween steeds meer naar de achtergrond. Sint en Piet deden niets anders meer dan lief zijn voor de kinderen. Die trend heeft zich voortgezet, Sinterklaas en de Pieten zijn ware kindervrienden, ze beschermen alle kinderen tegen kwade dingen en ze geven nog steeds lekkernijen en cadeaus.
Uiterlijk en lekkernijen
Voor 2014 werd Sinterklaas steevast geholpen door zwarte pieten en vanaf 2014 door stroopwafelpieten, kaaspieten, roetveegpieten en clown-pieten. Roetveegpieten worden daarna de standaard. Niet alleen het uiterlijk van de Pieten krijgt meer aandacht, ook gezond snoep en eten inclusief glutenvrije pepernoten worden onderdeel van het Sinterklaasfeest.
Sinterklaasintocht op TV
Sinterklaas werd voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog al gefilmd door het bioscoopjournaal. Vanaf 1952 werd de Amsterdamse intocht van Sinterklaas uitgezonden op televisie. Vanaf 1960 werd de intocht ook in andere plaatsen gehouden waar een boot kon aanmeren.
Mies Bouwman presenteerde de eerste tv-uitzendingen. Daarna wisselden de presentatoren, o.a. Sonja Barend, Wieteke van Dort, Koos Postema en Aart Staartjes hebben de rol van presentator vervuld.
Sinds 2001 wordt de Sinsterklaasintocht en het Sinterklaasfeest uitgezonden door het Sinterklaasjournaal. Dieuwertje Blok en Rik Hoogendoorn zijn daarbij de vaste gezichten. In 2007 nam Jeroen Kramer de taak van Rik Hoogendoorn over.
